نماز جماعت

نماز جماعت

سؤال: آيا صفوف نماز جماعت أحكام خاصى دارد؟ آيا ايستادن در صفوف متأخر امتيازى دارد؟

جواب:
بنابر صريح فرمايشات حضرات معصومين (عليهم السلام) توفيق حضور در صف اول نماز جماعت بدون ايذاي ديگران آن قدر فضيلت دارد كه مردم اگر مى دانستند، براى دست يابى بدان قرعه مى زدند،
و نيز فرموده اند: كسى كه درك كند نماز جماعت را در تكبير أوّل در صف أوّل به ثواب مؤذن لوجه الله نايل مى شود؛ كه ثواب چهل هزار شهيد و چهل هزار صديق و شفاعت از براى نجات چهل هزار گناهكار از امت اسلام به بهشت را دارد،
و نيز نود هزار ملك براى او استغفار مى كنند، و در روز قيامت تا پايان حساب در سايه عرش الهى خواهد بود، و چهل هزار هزار ملك ثواب او را مى نويسند،
و از ديگر فضايل آن اينكه: خداوند و ملائكه اش درود مى فرستند بر كسانى كه صفوف جماعت را تمام و كامل مى كنند،
و نيز فرموده اند: رعايت نظم و آراستگى و تسويه صفوف موجب تماميت نماز است، و اگر جهات فوق رعايت نشود شيطان در ميان صفوف آن جماعت راه يافته، و دلهاى ايشان از هم جدا گردد.
لذا مراعات جهات زير در صفوف نماز جماعت لازم است:
1- صفوف نماز جماعت بايد بسيار صاف و مستوى بوده، بطورى كه قدمها و شانه هاى مأمومين در يك صف، محاذى يكديگر، و بر يك خط راست استوار باشد.
2- ابتدا بايد صف اول را تكميل نمايند هر چند بسيار طولانى شود، و تا صف اول تمام و پر نشده در صف بعدى نايستند، و همچنين به ترتيب صفوف بعدى را منعقد نمايند.
3- نبايد هيچگونه خلل و فرجه اى در ميان افراد يك صف بوده، بلكه صفوف جماعت متراكم و شانه هاى مأمومين به هم ديگر مماس باشد.
و بنابر فرمايش معصومين (عليهم السلام): در صورت ايجاد خلل در صفوف حين نماز، نزديكترين نماز گزار (با حفظ حال نماز و جهت قبله) به آرامى حركت نموده و آن صف را كامل مى نمايد، و در صورت وقوع ضيق مجال در صفوف در حين نماز؛ نمازگزار (با رعايت جهت فوق) به مكان واسع منتقل مى شود، ولى به هر حال به نحوى بايد انجام شود كه تماميّت و تراكم صفوف متقدّمه از دست نرود.
بديهي است كه: بندگان درگاه ولايت كبرى (منه السلام) با رعايت اوامر مولى (عليه السلام) ضمن عمل به وظيفه، از آثار نورانى آن بهره مند شده، و آنانكه تخلّف نمايند به نتايج سوء آن گرفتار خواهند شد. [شمارة ثبت=(387) منبع: المسائل الحائرية]

سؤال:
آيا تكبيرة الاحرام امام مجوّز اقامه نماز براى تمام كسانى است كه در صف اوّل ايستاده اند يا نه؟ (مثلاً كسى كه در صف اوّل ايستاده و از امام فاصله دارد آيا بايد صبر كند كه ما قبليهايش كه به امام نزديكترند نماز را اقامه كنند يا نه بلافاصله بعد از اقامه نماز توسط امام وى نيز مى تواند اقامه كند)

جواب:
در صورت ورود يا تهيؤ للصّلاة توسط افراد واسطه اتصال او به امام جماعت؛ تكبيرة الاحرام مجوّز ورود جميع مؤمنين مأمومين (ولو در صفوف متأخر) به نماز است. [شمارة ثبت: (44) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
آيا مأموم مى تواند دو نماز خود را با يك نماز امام جماعت بخواند به اين طريق كه به نماز عصر امام برسد و نيّت نماز ظهر نموده و تا ركعت دوّم (قنوت) را با امام همراهى كند و بعد به فرادى نماز را به اتمام برساند و مجدداً در ركوع ركعت سوّم يا چهارم به امام ملحق و نماز عصر را بجا آورد؟

جواب:
باطل نيست و اشكالى ندارد ولى وجه ترجيحى هم ندارد بلكه مرجوح است. [شمارة ثبت: (837) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
تردّد و راه رفتن بين صفوف نماز جماعت، حال براى انجام كار شخصى و يا ملحق شدن به نماز جماعت و مطلقاً عبور از مقابل شخص نماز گذار چه حكمى دارد؟

جواب:
عبور از مقابل نماز گزار نهى شده است، كما اينكه نماز گزاردن در مسير تردد هم نهى شده است و از تردّد بين صفوف يا مقابل نماز گزار در حال نماز اجتناب شود مگر در ضرورت. [شمارة ثبت: (838) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
كسيكه در نماز جماعت يك ركعت از امام عقب تر است در ركعت دوم و چهارم امام، هنگام تشهد وظيفه اش چيست؟

جواب:
همراه امام در تشهد؛ به حالت نيم خيز منتظر مى ماند تا امام برخيزد يا از نماز فارغ شود. [شمارة ثبت: (46) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
مأموم مى تواند سلام نماز را زودتر از امام بگويد و از نماز خارج شود؟

جواب:
نماز صحيح است ولى به مقدار متابعت از ثواب جماعت بهره مند مى شود. [شمارة ثبت: (47) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
در نماز جماعت، نماز خواندن پشت ستون يا ديوارى كه مانع ديدن امام جماعت و يا صفهاى جلو مى شود چه حكمى دارد؟

جواب:
فقط مانع غير قابل عبور در سمت اتصال انحصارى مأموم با امام جماعت مانع اتصال و انعقاد جماعت براى شخص است، و در صورت اتصال از طرفين وجود مانع مقابل موجب انقطاع وي از نماز جماعت نمي شود. [شمارة ثبت: (49) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
اگر مأموم سهواً زودتر از امام سر از ركوع يا سجده بردارد وظيفه او چيست؟

جواب:
در صورت فرصت براى متابعت، دوباره به وضعيت قبلى برگشته و متابعت امام جماعت نمايد. [شمارة ثبت: (50) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
شرايط امام جماعت چيست؟ آيا احراز عدالت در امام جماعت لازم است يا اقتداء جمعى از مؤمنين به وى كفايت مى كند؟

جواب:
شبهه در عدالت امام جماعت اگر از قبل وسوسه باشد؛ با اقتداء جمعى از مؤمنين جبران مى گردد. [شمارة ثبت: (51) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
اگر مأموم در نماز جماعت، همزمان با امام نماز را شروع كند ولى در ركعت سوّم از امام به علّتى دو ركن عقب بيفتد حكم مأموم چه مى باشد؟.

جواب:
اگر تأخير در صورت سهو و اضطرار باشد به سرعت تدارك كند و به امام ملحق شود، و اگر عمدى و غير اضطرارى باشد بطورى كه از صورت جماعت خارج شود؛ نماز او فرادى مى شود. [شمارة ثبت: (53) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
گاهى اوقات نماز جماعت از اوّل وقت به تأخير مى افتد، نماز اوّل وقت فرادى افضل است يا نماز جماعت با تأخير؟

جواب:
اگر جماعت با شرائط اهل معرفت بر پا شود ولو با تأخير، شركت در آن افضل است ولى در نماز مغرب جاى تأخير بسيار (كه منجر بذهاب حمره مغربيّه بشود) نمى باشد، و در اين صورت درك وقت ترجيح داشته و متعين است. [شمارة ثبت: (54) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
اگر در محل كار نماز جماعت را با يك ساعت تأخير بخوانند آيا افراد بهتر است در نماز جماعت با شرط بالا حاضر شوند يا اينكه در نماز جماعت حاضر نشوند و نماز را در وقت خود بجاى آورند.

جواب:
در صورتى كه نماز جماعت با شرايط كه موجب فضيلت آن است در محل منعقد بشود خوب است تأخير نماز و انتظار جماعت و اين به مقدار معمول است ولى در صورت تأخر وقت كلّى ، ثبوت فضيلت تأخير از اوّل وقت بقصد جماعت مشكل است، و به هر حال اين امر احيانى است ولى اگر بنا باشد كه هميشه تأخير بياندازند ولو بعنوان جماعت اين قطعاً رجحان نداشته و التزام به اوّل وقت ترجيح دارد، و على أي حال تاخير مغرب به حد ذهاب وقت اصلي مغرب (زوال حمره مغربيه) صحيح نيست، و نظر به اينكه مورد سوال غالبا نماز ظهر وعصر است فلذا مي تواند ظهر را در اول وقت خوانده و نماز عصر را به جماعت مذكور بخواند، و در شرايط خوف و تقيّه و اضطرار مى توان ضمن التزام به اوّل وقت، با شركت در جماعت صورةً و اتيان نماز نافله يا قضاى واجب يا مستحبّى بصورت فرادى ولى همراه با آن جمع، جمع بين تكاليف مختلفه نمود. [شمارة ثبت: (55) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
اقتدا كردن به امام جماعتى كه در ركعت سوّم و چهارم تسبيحات اربعه مى خواند چه حكمى دارد؟

جواب:
در صورتى كه بوظيفه عمل مى كند مانعى ندارد. [شمارة ثبت: (56) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
آيا همينكه ديدى نماز جماعتى برپاست، بدون شناخت از امام يا مأمومين مى توان به آن نماز جماعت پيوست؟

جواب:
در صورتى كه قراين حاليّه و مقاميّه بر صحّت شرايط نماز جماعت دلالت داشته باشد مانعى ندارد. [شمارة ثبت: (57) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
در نمازهاى جماعتى كه در مساجد و ساير مكانها برگزار مى شود برخى ائمّه جماعات بعضى از اعمال را اشتباه انجام مى دهند و يا اصلا انجام نمى دهند، نمازهايمان را فرادى بخوانيم بهتر است يا همراه با آنان به جماعت بخوانيم.

جواب:
در صورتيكه نماز جماعت از نظر اجزاء و شرايط صحيح باشد التزام بدان جماعت رحجان دارد والاّ نماز جماعت صحيح ديگرى يا فرادى خواندن تكليف مى باشد ولى اگر جهات فاقد در نماز امام جماعت جهات آداب و استحبابى است كه امام بملاحظه رعايت اضعف مأمومين تارك است نقصي در جماعت آن امام جماعت نمى باشد البته التزام به جماعت همراه با آداب و مستحبات؛ بر غير آن ترجيح دارد. [شمارة ثبت: (58) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
در مسجد محلّ تحصيل امام جماعتى وجود دارد كه بعض از مراجع را قبول ندارد و حتى آنها را سبّ مى نمايد و ناسزا مى گويد امّا اينجانب به آن مراجع عظام علاقه قلبى دارم و همچنين اين امام جماعت از بعضي از جناحها حمايت شديد مى كند و گاهاً ديده شده كه با دانشجويان برخوردهاي نامناسب كه متناسب با شأن يك مسلمان است را ندارد لطفاً بفرمائيد كه آيا پشت سر اين امام جماعت مى توان نماز خواند و به او اقتدا نمود يا نه؟ (لطفاً بفرمائيد چه شرايطي امام جماعت را از اينكه بتوان پشت سر از نماز خواند خارج مى سازد؟

جواب:
هتك احترام مؤمن، خصوصا وجوه اهل ايمان؛ از علماء و غير ايشان جايز نيست، و در صورت اصرار بر آن؛ مانع از صلاحيت امامت جماعت مى گردد، و اصرار بر معصيت و يا اجهار در آن؛ مانع صلاحيت امام جماعت است. [شمارة ثبت: (175) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
اگر مأموم سر از سجده بردارد و فكر كند امام به سجده دوم رفته است، مأموم به قصد سجده دوم به سجده رود آنگاه در سجده يا بعد از آن بفهمد كه امام هنوز سجده دوم را بجاي نياورده است وظيفه چيست؟

جواب:
اگر در حال سجده بفهمد و امام بدو ملحق شود، پس در رفع سر از سجده متابعت نموده و به جماعت ملحق مى شود، ولى اگر پس از سجده متوجه شود متابعت امام نمايد و همراه باز به سجده رود. [شمارة ثبت: (179) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
در صورتى كه شخصى به ركعت اول نماز جماعت نرسد و يك يا دو ركعت يا سه ركعت از امام جماعت عقب بيفتد اگر به ركعت سوم يا چهارم برسد و امام جماعت در حالت خواندن سوره حمد در ركعت سوم و يا چهارم باشد مأموم چه موقع مى تواند به امام جماعت اقتدا نمايد؟

جواب:
مأموم درهر حال مى تواند به امام جماعت اقتدا كند، در هر مرحله اى از نماز، و بقدر توفيق همراهى ثواب جماعت را نائل گردد انشاءا~ تعالى ، فقط اگر قبل از انتهاء ركوع امام درك كرد جماعت را؛ آن ركعت محسوب مى شود، و الآّحكم متابعت داشته و از ركعت بعدي حساب مى نمايد، و لذا لزومى ندارد كه شخص بايستد تا امام برسد به اوّل ركعت بعدى يا ركوع بعدى ، بلكه امام در هر حال باشد مأموم تكبير گفته و متابعت مى نمايد، در سجده باشد يا تشهد، يا در حين قيام يا در حين رفع رأس از ركوع. [شمارة ثبت: (211) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
اگر مأموم يك نفر باشد از حيث ايستادن چه وظيفه اى دارد؟ (سمت راست امام بايستد يا پشت سر وى نيز صحيح است)؟

جواب:
در سمت راست اولى است، به نحوي كه موضع سجود مأموم جلوتر از زانوي امام نباشد، و أما پشت سر امام يا سمت چپ او؛ در وقتى كه محدوديت مكانى باشد؛ مانعى ندارد. [شمارة ثبت: (216) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
شخصى كه قصد خواندن نماز مغرب و يا نماز شكسته را دارد، آيا مى تواند در صف اوّل جماعت نماز چهار ركعتى بايستد؟ به نماز كسانى كه بعد از او در همان صف ايستاده اشكالى وارد نمى شود؟

جواب:
اگر صفوف متراكم باشد كه به فراغت شخص مزبور از نماز؛ اتصال صفوف به هم نمى خورد مانعي ندارد، والا موجب انقطاع صفوف (متصل به او) شده، مگر اينكه توسط ديگري جاي او پر شود. [شمارة ثبت: (228) منبع: المسائل القمّيّة]

سؤال:
امام جماعت مقلد مجتهدي است كه غسل جمعه را از جنابت مجزي مى داند آيا ديگران كه مجزي نمى دانند - اجتهاداً يا تقليداً- مى توانند به او اقتداء كنند؟

جواب:
مانعي ندارد. [شمارة ثبت: (279) منبع: المسائل الخراسانية]

سؤال:
آيا در هنگامي كه امام جماعت تكبيرة الإحرام را مى گويد و مأموم صف جلو، مهيّا است ولى هنوز تكبير نگفته مى توان تكبير گفت و به امام اقتداء كرد؟

جواب:
صحيح است. [شمارة ثبت: (280) منبع: المسائل الخراسانية]

سؤال:
اگر ركوع كرد و شك نمود كه به امام رسيده يا نه، نماز او مجزى است يا خير؟‎

جواب:
اگر يقين ندارد كه به امام در ركوع رسيده به قصد متابعت همراهي مى كند و از ركعت جديد حساب كند، و نماز او صحيح است. [شمارة ثبت: (281) منبع: المسائل الخراسانية]

سؤال:
إذا صلّى رجل وأتى شخص واتمّ به وهذا الرّجل أي الإمام يرى نفسه غير عدل هل يجب عليه أن يخبر المأموم بذلك؟

جواب:
لا يجب عليه ذلك. [شمارة ثبت: (282) منبع: المسائل الخراسانية]